De delictsomschrijving
Artikel 242 van het Wetboek van Strafrecht luidt als volgt:
“Hij die door geweld of een andere feitelijkheid of bedreiging met geweld of een andere feitelijkheid iemand dwingt tot het ondergaan van handelingen die bestaan uit of mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam, wordt als schuldig aan verkrachting gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twaalf jaren of geldboete van de vijfde categorie.”
Kort en zakelijk weergegeven gaat het dus om het verkrachten van een ander. De meest recente versie van het artikel is op 1 december 1991 in werking getreden.
Een toelichting
Overtreding van artikel 242 Sr is het zwaarst mogelijke zedenfeit. Verkrachting kan geschieden door het een- of meermalen seksueel binnendringen van een ander. Bovendien kan verkrachting op veel verschillende wijzen plaatsvinden. Dat varieert van het binnendringen met de vingers in een vagina tot het daadwerkelijk met de penis penetreren van een ander. Het artikel richt zich tot degene die een ander ernstige seksuele gedragingen laat verrichten en/of dulden. Het artikel beschermt voorts zowel vrouwen als mannen, al zijn in de praktijk vrouwen vaker het slachtoffer van verkrachting dan mannen. Het artikel strekt niet ter bescherming van het onder dwang binnendringen bij zichzelf.
Causaal verband
Voor een bewezenverklaring van verkrachting is vereist dat de verdachte dwangmiddelen toepast. Deze moeten van voldoende formaat zijn om van dwingen in de zin van artikel 242 Sr te kunnen spreken. Mishandeling kan voldoende dwang opleveren. De dwangmiddelen moeten zodanig zijn dat te verwachten is dat het slachtoffer zich niet langer zal verweren. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij het stelselmatig negeren van het verzet van het slachtoffer, bij het verrichten van seksuele handelingen onder groepsdruk en bij het creëren van een afhankelijkheidsrelatie. Ook bij dwangmiddelen die tegen anderen worden aangewend kan toch sprake zijn van dwang. Vereist is wel dat de dwangmiddelen specifiek gericht zijn op het bewerkstelligen van seksueel contact.
Opzet
Voor overtreding van artikel 242 Sr is allereerst van belang dat de verdachte opzet had op de verkrachting. Dit opzet wordt verondersteld door het bestanddeel ‘dwingen’. Dit opzet moet zijn gericht op het tegen de wil van het slachtoffer doen ondergaan van seksuele handelingen. Dit opzet wordt vaak gegeven door de toegepaste dwangmiddelen, maar niet altijd. Bij sadomasochistische seks hoeft bijvoorbeeld geen sprake te zijn van dwang, al wordt wel fysiek geweld toegepast.
Hoge Raad 11 juli 2017, ECLI:NL:HR:2017:1301.
2 Gerechtshof Den Bosch 5 augustus 2010, ECLI:NL:GHSHE:2010:BO1456.
Dat het slachtoffer aanvankelijk instemde met de handelingen, staat latere dwang niet in de weg. Er moet voor de verdachte wel kenbaar verzet zijn geweest van het slachtoffer om het opzet te kunnen bewijzen.
Geweld
Het door de verdachte toegepaste geweld moet van enig gewicht zijn. Het moet in ieder geval zodanig zijn dat de weerstand van het slachtoffer hierdoor wordt doorbroken. Het geweld moet voorts gericht zijn op het bewerkstelligen van seksueel contact. Het enkele met kracht de penis van de verdachte in de vagina van het slachtoffer brengen levert bijvoorbeeld nog geen geweld op in de zin van artikel 242 Sr. Dit omdat hierdoor niet zonder meer kan worden aangenomen dat het slachtoffer door dit binnendringen is gedwongen tot de geslachtsgemeenschap.
Andere feitelijkheid
Niet alleen door middel van geweld, maar ook door middel van andere feitelijkheden kan een ander worden gedwongen tot ernstige seksuele handelingen. Met name psychische druk is in dit kader relevant. Zo kan religieuze of culturele druk een andere feitelijkheid opleveren, alsook een leeftijdsverschil in combinatie met andere vormen van druk. De wetgever zelf sprak over gevallen waarin de verdachte onder invloed was van drugs en/of alcohol en daardoor op voorhand reeds zodanig bedreigend overkwam dat daarmee de dwang gegeven was.
Aan de hand van de omstandigheden van het geval dient te worden bepaald of sprake is van dwang. Hierbij kunnen ook feiten en omstandigheden die zich voorafgaand aan de handelingen hebben voltrokken in worden betrokken. Voorbeelden van aangenomen andere feitelijkheden zijn het dreigen met openbaarmaking van naaktfoto’s en het creëren van een afhankelijkheidsrelatie. Het enkele feit dat de verdachte bijvoorbeeld de vader van het slachtoffer is, maakt nog niet dat sprake is van dwang.
Bedreiging
Van bedreiging is vanzelfsprekend sprake wanneer de verdachte het slachtoffer daadwerkelijk bedreigt met zware mishandeling, de dood of anderszins. Hiervan kan echter ook sprake zijn wanneer de verdachte een zodanig dreigende situatie heeft gecreëerd dat de vrees van het slachtoffer voor geweld gerechtvaardigd is. Wel moet steeds aan de hand van de concrete omstandigheden van het geval worden bepaald of hiervan sprake is.
3 O.a. Hoge Raad 27 maart 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ3324.
4 Hoge Raad 9 april 2002, ECLI:NL:HR:2002:AD8880.
5 Rechtbank Den Bosch 5 december 2008, ECLI:NL:RBSHE:2008:BG6094.
6 Hoge Raad 12 maart 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ3627.
Seksueel binnendringen
Met seksueel binnendringen wordt bedoeld het binnendringen in de geslachtsdelen, mond of anus. Het onder dwang bij zichzelf binnendringen valt niet onder de reikwijdte van artikel 242 Sr. Binnendringen met het (mannelijk) geslachtsdeel is niet vereist voor een bewezenverklaring van overtreding van artikel 242 Sr. Het binnendringen kan namelijk onder andere ook geschieden met de tong, de vingers, een voorwerp of een dier. Of het slachtoffer en de verdachte de handelingen als seksueel ervaren is niet relevant.
Tongzoen
Anders dan voorheen , is de Hoge Raad thans van oordeel dat een afgedwongen tongzoen niet onder de reikwijdte van artikel 242 Sr valt. Dit nu de Hoge Raad meent dat het enkele geven van een tongzoen, al betreft dat het binnendringen van het lichaam met seksuele strekking, onvoldoende ingrijpend is om te worden aangemerkt als overtreding van de zwaarste strafbepaling uit de zedenwetgeving.
Iemand
Vereist is – vanzelfsprekend – dat iemand wordt verkracht. Die ‘iemand’ kan zowel een man als een vrouw zijn, al zien we in de praktijk veelal dat vrouwen het slachtoffer worden van verkrachting.
Dwingen
Van belang is dat degene die de dwang uitoefent ook zelf seksuele handelingen verricht. De dwang moet bovendien zodanig zijn dat de ander zich redelijkerwijs niet kan verzetten, noch zich redelijkerwijs kan onttrekken aan de bedreigende situatie. Of hiervan sprake is, dient aan de hand van de omstandigheden van het geval te worden beoordeeld.
Zo is in de praktijk vaak goed verweer te voeren op de vereiste dwang. Deze kan zich op veel mogelijke wijzen manifesteren, maar steeds moet worden bezien of de dwang wel van voldoende gewicht is. Deze beoordeling is erg casuïstisch.
De strafbedreiging
Overtreding van artikel 242 Sr is een misdrijf. De maximumstraf die op het misdrijf is gesteld, is een gevangenisstraf van ten hoogste twaalf jaar en/of een geldboete van de vijfde categorie.
Hoge Raad 21 april 1998, ECLI:NL:HR:1998:ZD1026.
8 Hoge Raad 26 november 2013, ECLI:NL:HR:2013:1431.
De afdoening
Een overtreding van artikel 242 Sr kan slechts worden afgedaan door de verdachte te dagvaarden om bij de rechter te verschijnen. In alle gevallen zal dit de meervoudige strafkamer van de rechtbank betreffen. De meervoudige strafkamer van de rechtbank behandelt de zwaardere strafzaken. Verkrachting valt zonder meer onder deze categorie.
Een advocaat
De straffen bij een veroordeling voor overtreding van art. 242 Sr zijn groot. In ieder geval wordt – gelet op het taakstrafverbod – een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van ten minste één dag opgelegd. Ook voor de toekomst, en met name met betrekking tot de aanvraag van een VOG, zijn de gevolgen van een veroordeling voor artikel 242 Sr groot. Gelet hierop, is het van groot belang dat u zich laat bijstaan door een gespecialiseerde advocaat. U kunt ons altijd benaderen voor gespecialiseerde juridische bijstand!
Strafrechtadvocaat nodig?
Juist omdat verkrachting (art. 242 Sr)zo complex is en steeds aan de hand van de omstandigheden van het geval moet worden bepaald of sprake is van overtreding hiervan, is het van groot belang dat u zich laat bijstaan door een gespecialiseerde strafrechtadvocaat. Zeker gelet op de belangen die op het spel staan is het verstandig dat u zich vooraf goed laat informeren. Het is van belang om vooraf te weten wat u kunt verwachten en welke verweren namens u gevoerd kunnen worden. U kunt ons altijd benaderen voor gespecialiseerd juridisch advies.
Deskundige strafrechtadvocaat
Strafrechtzaken.nl is een initiatief van een netwerk van strafrechtadvocaten door heel Nederland. Uw zaak zal zo spoedig mogelijk na ontvangst van uw aanmelding worden doorverwezen naar een gespecialiseerde strafrechtadvocaat, welke zo spoedig mogelijk contact met u zal opnemen. U bent met strafrechtzaken.nl verzekerd van deskundige rechtsbijstand op het gebied van het zeden. De strafrechtadvocaten die bij het netwerk zijn aangesloten hebben kennis en ervaring met verkrachting (art. 242 Sr). U ontvangt een eerlijk en deskundig advies. Samen met u zal de beste verdedigingsstrategie worden bepaald.
Voordelige strafrechtadvocaat
Advocaat van onvermogen / pro deo-advocaat (toevoeging)
Alle strafrechtadvocaten in ons netwerk zijn bereid u bij te staan op basis van een toevoeging. Dit houdt in dat sprake is van gesubsidieerde rechtsbijstand. Aan de hand van uw inkomen in het peiljaar (twee jaar geleden) wordt door de Raad voor Rechtsbijstand getoetst of u in aanmerking komt voor een toevoeging. Indien u in aanmerking komt voor een toevoeging betaalt u enkel een eenmalige eigen bijdrage aan de advocaatkosten. In veel gevallen bedraagt deze slechts €143,00 voor de gehele zaak! Lees hier meer over bijstand van een gespecialiseerde strafrechtadvocaat op basis van een toevoeging.
Helaas is het in sommige gevallen niet mogelijk om een toevoeging te krijgen. Dit zou kunnen betekenen dat u de kosten van rechtsbijstand zelf moet betalen. Bij strafrechtzaken.nl hanteren wij een voordeeltarief waar u bij alle aangesloten strafrechtadvocaten gebruik van kunt maken. Het betreft een extra voordelig honorarium speciaal voor bezoekers van strafrechtzaken.nl van €125,00 exclusief BTW. Dit voordeeltarief is uitsluitend geldig na doorverwijzing via strafrechtzaken.nl en is niet geldig in combinatie met andere prijsafspraken. Het is altijd verstandig om de zaak met een strafrechtadvocaat te bespreken. Indien de strafzaak wordt geseponeerd, u wordt vrijgesproken of ontslagen van alle rechtsvervolging, kunnen alle kosten van rechtsbijstand door de Staat worden vergoed. Uw strafrechtadvocaat kan u hierin adviseren en namens u een verzoekschrift indienen.